Psycholog psychoterapeuta Łódź

System wsparcia samotnych rodziców na przykładzie Gingerbread w Irlandii Północnej

Agnieszka Borowicz

STRESZCZENIE

Zarówno w Polsce, jak i w województwie łódzkim brakuje organizacji pozarządowych dedykowanych wyłącznie samotnym rodzicom - bezpośrednio i całościowo ukierunkowanych na wsparcie tej grupy docelowej. W środowisku polskich samotnych rodziców istnieje rosnące zapotrzebowanie na tego rodzaju wsparcie. Należy je tworzyć w nawiązaniu do bogatego doświadczenia i potencjału samych rodziców oraz w relacji do lokalnych instytucji samorządowych oraz pozarządowych. Przykładem dobrze funkcjonującej organizacji jest GingerbreadNI, która działa na rzecz samotnych rodziców  od ponad 30 lat na terenie Irlandii Północnej. Oferuje poradnictwo i informację, opiekę nad dzieckiem,  członkostwo w organizacji, rozwój osobisty rodzica oraz wspiera inicjatywy w rozwijaniu zawodowych umiejętności.

WPROWADZENIE

Zarówno w Polsce, jak i w województwie łódzkim brakuje organizacji pozarządowych dedykowanych wyłącznie samotnym rodzicom - bezpośrednio i całościowo ukierunkowanych na wsparcie tej grupy docelowej. Warto zatem poznać ofertę, jaką prezentuje GingerbreadNi, organizacja pozarządowa funkcjonująca w Północnej Irlandii, pod kątem możliwości aplikacji do warunków Polskich i łódzkich.

ROZPOZNANIE POLSKICH POTRZEB – OKIEM PRAKTYKA

Będąc psychologiem i prowadząc grupy aktywizacji zawodowej osób długotrwale bezrobotnych w Łodzi, pytałam uczestniczących rodziców czy znają organizację, która ze względu na ich samotne rodzicielstwo mogłaby im udzielić specjalistycznego wsparcia – nie znali takiej. Zarazem pytani o ty, czy chcieliby skorzystać z pomocy takiej organizacji, gdyby istniała, odpowiadali twierdząco. Zdarzały się osoby, które spontanicznie pytały mnie o możliwość skontaktowania ich z tego typu organizacją. Z tego pobieżnego rozeznania wynika, że istnieje znaczne zainteresowanie możliwością skorzystania z organizacji całościowo dedykowanej potrzebom samotnych rodziców.

Priorytetami takiej organizacji mogłoby być:

• rozwijanie właściwego poziomu poczucia własnej wartości u samotnych rodziców poprzez organizowanie środowiska wymiany doświadczeń i pomocy;
• udzielanie fachowego wsparcia oraz poradnictwa w zakresie psychologicznym, prawnym, wychowawczym, doradztwo zawodowe, poruszanie się po współczesnym rynku pracy, etc.;
• oferowanie pomocy finansowej i materialnej.

Właśnie te wartości staną się przysłowiową wędką dla samotnego rodzica, dzięki której będzie mógł sobie samodzielnie radzić wykorzystując osobisty potencjał.

Taki rodzaj oferty reprezentuje ze sobą GingerbreadNI, poniżej zamieszczam jej opis. Informacje zaczerpnęłam ze strony organizacji http://www.gingerbreadni.org/ oraz z własnego doświadczenia, jakie nabyłam będąc na wizycie w GingerbreadNI w Belfaście jesienią 2008r.

SYTUACJA SAMOTNYCH RODZICÓW W IRLANDII PÓŁNOCNEJ

W Irlandii Północnej jest prawie 92 000 samotnych rodziców wychowujących samodzielnie 150 000 dzieci. Wśród wszystkich rodzin w Północnej Irlandii jest ok. 20-25% takich, gdzie dzieci wychowuje tylko jeden rodzic. Dalsze dane statystyczne dokładniej ilustrują aktualną sytuację omawianej grupy:

• 46% osób zostaje samotnymi rodzicami w wyniku separacji lub rozwodu (Census 2001);
• 7% osób zostaje samotnymi rodzicami w wyniku utraty bliskiej osoby (DHSSPS);
• Mniej niż 3% samotnych rodziców jest nastolatkami ("www.gingerbreadni.org/Pdf/AWiseHeadonYoungShoulders.pdf" A wise head on young shoulders' Jena Muston - Gingerbread NI 1998);

• 80% samotnych rodziców jest pomiędzy 25-49 rokiem życia (http://www.nisra.gov.uk - Census 2001);
• 60% samotnych rodziców ma długi (Lone Parents Needs Assessment - NHSSB - Lynda Spence - Gingerbread NI 1996);
• 75% gospodarstw domowych w Irlandii Północnej prowadzonych  przez samotnych rodziców nie ma oszczędności ("www.dsdni.gov.uk/index/publications/family_resources/family_resources_survey_report_04-05.htm" - Family Resources Survey 2004/05);
• 67% tych rodzin mieszka w wynajętych mieszkaniach (Census 2001);
• 67% samotnych rodziców żyje średnio wydając tygodniowo 156 funtów (New TSN);
• 90% samotnych rodziców pragnie pracować poza domem na pewnym etapie swojego życia ( www.dhsspsni.gov.uk - DHSSPS).

W celu zaczerpnięcia dalszych informacji z bazy Census 2001 proszę skorzystać z linku:www.nisra.gov.uk (the Northern Ireland Statistical Research Agency).

Samotni rodzice muszą w swoim życiu stawić czoło zjawiskom takim jak:

• Stres
• Izolacja społeczna
• Negatywne nastawienia społeczne
• Oczekiwania osobiste na niskim poziomie
• Stereotypowe traktowanie
• Kłopoty finansowe
• Ubóstwo i długi
• Ekonomicznie upośledzenie w związku wysokimi kosztami paliwa w Północnej Irlandii
• Trudności z zakończeniem lub kontynuowaniem edukacji
• Ograniczony dostęp do adekwatnych możliwości dalszego uczenia się
• Trudności ze zorganizowaniem opieki dla dziecka – wysokie koszty i mała dostępność
• Gorszy stan zdrowia
• Podstawowe kwestie takie jak świeże warzywa i mięso stają sie luksusem
• Zawiłości systemu rozliczeń podatkowych i korzystania z benefitów pomocy społecznej.

Wymienione powyżej trudności nie odbiegają od tych, jakim stawiać czoło muszą samotni rodzice w Polsce.

GINGERBREADNI

GingerbreadNI jest wiodącą organizacją pracującą z i dla samotnych rodziców w Północnej Irlandii. Współpracuje z wieloma organizacjami i agencjami w świadczeniu usług oraz rozwijaniu sieci lokalnej pomocy, której celem jest pokonywanie przeszkód, na jakie napotykają samotni rodzice.

GingerbreadNI pracuje na rzecz rozwijania i dostarczania usług z których korzystają samotni rodzice. Należą do nich:

• Poradnictwo i informacja,
• Opieka nad dzieckiem/dziećmi,
• Członkostwo w organizacji,
• Rozwój osobisty,
• Oraz wspieranie inicjatywy w rozwijaniu zawodowych umiejętności.

GingerbreadNI prowadzi również kampanię na rzecz pozytywnej polityki krajowej w odniesieniu do samotnych rodziców i ich dzieci.
Do celów organizacji należą:

• Reprezentowanie rodzin z jednym rodzicem na terenie Północnej Irlandii oraz podnoszenie poziomu zrozumienia dla ich potrzeb i aspiracji.
• Identyfikowanie potrzeb rodzin z jednym rodzicem oraz rozwijanie adekwatnych odpowiedzi na nie.

• Wywieranie wpływu na osoby kształtujące politykę oraz tworzące usługi, aby adekwatnie odpowiadały na potrzeby rodzin z jednym rodzicem.

Jak zatem widać aspiracje GingerbreadNI są daleko większe niż praca z klientem indywidualnym, organizacja ta korzystając ze swoich doświadczeń oraz będąc w siatce współpracy z samorządem lokalnym oraz innymi organizacjami pozarządowymi aktywnie wpływa na kształtowanie polityki rządowej na polu wspierania samotnych rodziców. Można zatem mówić o dobrze zorganizowanej współpracy i obustronnej komunikacji pionowej (beneficjent – GingerbreadNI – rząd) i poziomej (beneficjent – GingerbreadNI – samorząd lokalny/inne organizacje).

Geneza organizacji Gingerbread

Korzenie Gingerbread sięgają 1970r. Organizację założyła Tess Fothergill mieszkająca w Londynie.  Po tym jak jej małżeństwo rozpadło się, została sama z dwoma młodymi synami w dość kosztownym mieszkaniu. Życie jej rodziny zdominowały problem finansowe, więc zgłosiła się po pomoc do lokalnego samorządu. Tam otrzymała odpowiedź, że jedyną pomocą może być umieszczenie jej synów w domu opieki dopóki nie znajdzie tańszego mieszkania.

Gdy uświadomiła sobie, że drobny ułamek kosztów domu opieki byłby wystarczający, aby mogła utrzymać zarówno swoją rodzinę jak i dom, napisała do „The Sunday Times” relacjonując swoją sytuację. Została zasypana odpowiedziami od samotnych rodziców znajdujących się w podobnej sytuacji oraz listami innych, którzy współczuli jej i wspierali ją. W wyniku tego zrozumiała, że istnieje potrzeba założenia organizacji pomagającej właśnie samotnym rodzicom. Tak narodził się GNI w Anglii.

Tess Fothergill umieszczała ogłoszenia o pierwszym spotkaniu grupy dla samotnych rodziców w restauracji 'The Golden Age of Gingerbread' („Złoty wiek piernika”). Mieściła się ona w Nottinghill, w Londynie. Kiedy zobaczyła nazwę „Gingerbread” pomyślała, że to będzie dobre imię dla organizacji ponieważ: ginger (rzecz. - imbir, czas. - pobudzić, ożywić) – nawiązywał do potrzeby ożywienia wsparcia lub uzyskiwania pomocy ze strony władz

lokalnych; bread (rzecz. - chleb) – odnosił się do pieniędzy oraz środków materialnych dla rodzin z jednym rodzicem, jakich potrzebowały one dla swego istnienia.

Powstanie Gingerbread w Irlandii Północnej

W Irlandii Północnej Gingerbread został założony w 1978 roku przez grupę samotnych rodziców.  Organizacja miała charakter instytucji samopomocowej. Po 28 latach organizacja ta:

• działa w trzech ośrodkach: Belfaście, Derry i Ballymena,
• zatrudnia 28 pracowników,
• posiada ponad 1.000 członków,
• udziela porad, organizuje szkolenia i zapewnia opiekę nad dziećmi,
• prowadzi badania i prace w dziedzinie polityki społecznej,
• współpracuje z dużą liczbą organizacji partnerskich w wielu sektorach.

Gingerbread oferuje samotnym rodzicom bezpłatne, poufne i bezstronne porady i informacje w zakresie spraw dotyczących zasiłków, alimentów, mieszkań, długów oraz zagadnień prawnych.

Pracownicy organizacji proponują:

• bezpłatną linię porad obsługiwaną przez wykwalifikowanych pracowników i wolontariuszy,
• usługi na zasadzie “drop-in” tj. obsługę na miejscu bez wcześniejszego umawiania się na wizytę,
• skierowania do innych organizacji,
• wszechstronny pakiet informacyjny,

• wizyty domowe u samotnych rodziców, którzy z określonych przyczyn, zazwyczaj medycznych, nie są w stanie wyjść z domu,
• usługi tłumaczy telefonicznych.

Można skorzystać z Bezpłatnej Linii Porad oraz kontaktu e-mailowego.

Organizacja opieki nad dziećmi

W ramach opieki nad dziećmi organizacja oferuje bezpieczne środowisko, z wykwalifikowanymi pracownikami i wolontariuszami oraz dobrze wyposażone obiekty z dużą ilością zajęć. Opiekę nad dziećmi w wieku przedszkolnym zapewniona jest dla dzieci samotnych rodziców, którzy uczęszczają na szkolenia w ośrodkach GingerbreadNI. Rodzice mogą skorzystać z porad na zasadzie “drop-in” tj. bez wcześniejszego umawiania się na wizytę, a także z opieki nad dziećmi w okresie wakacji szkolnych co pozwala samotnym rodzicom na chwilę odpoczynku.

Gingerbread oferuje dla dzieci samotnych rodziców „creche” (rodzaj przechowalni-żłobka dla dzieci w wieku przedszkolnym). Są one dostępne w trzech ośrodkach: Belfaście, Ballymena i Derry. Do aktywności proponowanych dzieciom należą: układanki, zabawy z wodą i piaskiem, gotowanie, śpiewanie piosenek, opowiadanie i słuchanie historii, zabawy z użyciem wyobraźni, zabawy z ciastem, plastyka, zabawy ruchowe, malowanie.

Dzieci razem spożywają posiłki oraz świętują urodziny uczestników grupy lub okolicznościowe święta.

Możliwość skorzystania ze szkoleń

Szkolenie umożliwia  samotnym rodzicom powrót do pracy. Samotni rodzice podnoszą swoje kwalifikacje, zdobyć cenione przez pracodawców umiejętności oraz skorzystać z istniejących możliwości zatrudnienia na rynku pracy.

Dzięki współpracy partnerskiej z Jednostką Europejską i Programem dla Bezrobotnych Samotnych Rodziców przy Ministerstwie Zatrudnienia i Kształcenia, Gingerbread jest w stanie zaoferować szereg, wysokiej jakości, bezpłatnych szkoleń połączonych z pomocą w opiece nad dziećmi, opłatami za kursy i dojazdy.
Gingerbread posiada również Ośrodek Doradztwa Zawodowego (The Careers, Education & Guidance Gingerbread), który pomaga samotnym rodzicom w dokonaniu wyboru przyszłej kariery zawodowej.

Rozpowszechnianie informacji o sytuacji samotnych rodziców
Gingerbread chcąc ściśle reprezentować sytuację samotnych rodzin, przeprowadza regularnie badania. Zarówno te badania oraz wiedza, którą pracownicy zdobywają podczas bezpośredniej pracy z rodzinami, jest wykorzystywana w celu wywarcia wpływu na politykę i podejmowane przez rząd i inne instytucje decydujące w sprawach dotyczących samotnych rodzin. Gingerbread regularnie:

• konsultuje się ze swoimi członkami,
• bierze udział w konsultacjach rządowych,
• uczestniczy w dyskusjach podczas wspólnych spotkań z rządem i innymi organizacjami,
• rozwija oraz przewodniczy działającym grupom i związkom partnerskim.

Gingerbread dostarcza informacji o sytuacji samotnych rodziców poprzez: pogadanki informacyjne dla grup oraz szkół, streszczenia i dokumenty konsultacyjne opracowane dla potrzeb rządu, sprawozdania z badań naukowych, kwartalnik – „Gingerbread Times”, obszerną stronę internetową, komunikaty prasowe i sprawozdania roczne.

Bardzo istotnym aspektem pracy Gingerbread jest rozwój udanych związków partnerskich. Przez długi okres czasu współpracuje z:

• Ministerstwem Zdrowia, Pomocy Społecznej i Bezpieczeństwa Publicznego
• Ministerstwem Zatrudnienia i Kształcenia (włączając Program dla Bezrobotnych Samotnych Rodziców i Jednostkę Europejską)
• Ministerstwem Rozwoju Społecznego.

Oprócz tego ściśle współdziała z organizacjami wolontariackimi i grupami społecznymi w całej Wielkiej Brytanii i Irlandii, a także współpracownikami międzynarodowymi w całej Europie.

REALIZACJA PROGRAMU EMPOWER: LONE PARENTS BUILDING CONFIDENCE AND ACCESSING LEARNING

Organizację GingerbreadNI miałam okazję poznać uczestnicząc w międzynarodowym programie Empower: Lone Parents building confidence and accessing learning  (Wzmacnianie:  Samotni rodzice - budowanie poczucia wartości oraz ułatwianie dostępu do edukacji) realizowanym ze środków EFS, Grundtvig Learning Partnership.

Partnerami w projekcie są:

• Partner główny: Gingerbread Northern Ireland, Belfast, Irlandia Północna - www.gingerbreadni.org,
• WSINF - Wyższa Szkoła Informatyki, Łódź, Polska – www.wsinf.edu.pl,
• SHIA e.V. Landesverband Sachsen, Lipsk, Niemcy - www.shia-sachsen.de,
• ASIMAG SERVICIOS EMPRESARIALES, S.L., Bilbao, Hiszpania - www.asimag.net,
• Anniesland College, Glasgow, Szkocja - www.anniesland.ac.uk
• Vilniaus Arkivyskupijos Caritas (Caritas of Archdiozese Vilnius), Wilno, Litwa -www.vilnius.caritas.lt

Za cel polskiej części projektu przyjęłyśmy stworzenie krótkoterminowego programu dla samotnych rodziców, który będzie:

• Rozwijał poczucie własnej wartości uczestników,
• Umożliwi im rozpoznanie ich potrzeb edukacyjnych,
• Skontaktuje ich z odpowiednimi instytucjami oferującymi edukację dorosłych,
• Dostarczy informacji o możliwym wsparciu dla samotnych rodziców (np. opieka dla dzieci, granty, zasiłki itp.).

Powyższy kurs jest rozwijany na drodze wymiany dobrych praktyk pomiędzy uczestniczącymi organizacjami. W wyniku jego realizacji liczymy na pogłębienie zrozumienie dla sytuacji i potrzeb samotnych rodziców. Planowane rozpoczęcie grupy dla samotnych rodziców to listopad 2009r., a miejscem realizacji będzie Wyższa Szkołą Informatyczna w Łodzi.

Grupa licząca 12 osób będzie miała charakter pilotażowy. Przewidywane jest pięć 2-godzinnych spotkań z możliwością konsultacji indywidualnych dla uczestników oraz stworzenie opieki dla dzieci na czas trwania zajęć.

PODSUMOWANIE

Realizacja tego projektu w środowisku łódzkim wydaje się szczególnie ważna z uwagi na wysoki odsetek rodziców samotnie wychowujących dzieci. Osoby te, są często osamotnione w borykaniu się z przeszkodami jakie stwarza ich sytuacja życiowa (trudna relacja z ex-małżonkiem, wychowanie dzieci, kłopoty materialne i organizacyjne, społeczna niechęć, osobiste problemy itp.) oczekują fachowej i skutecznej pomocy.  Istotne w organizowaniu tego rodzaju wsparcia jest tworzenie go w nawiązaniu do bogatego doświadczenia i potencjału samych rodziców oraz w relacji do instytucji samorządowych oraz pozarządowych.

Źródło: I.Janicka [red.], Rodzice i dzieci w różnych systemach rodzinnych, Impuls, Kraków 2010

Źródło: System wsparcia samotnych rodziców na przykładzie Gingerbread NI w Irlandii Północnej, [w] I.Janicka [red.], Rodzice i dzieci w różnych systemach rodzinnych, Impuls, Kraków 2010
powrót >>